Ιδέες για (περισσότερο) ΕΛ/ΛΑΚ στο δημόσιο τομέα Part 1: Οι λόγοι

Τον τελευταίο καιρό γίνεται όλο και περισσότερη συζήτηση για το πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί μεγαλύτερη διείσδυση του Ελεύθερου Λογισμικού στο δημόσιο τομέα (προσωπικά θα το επέκτεινα και σε μεγάλες επιχειρήσεις, δεν πιστεύω ότι είναι ηθικό να προτείνουμε κάτι για τις δημόσιες υπηρεσίες το οποίο δε θα το χρησιμοποιούσαμε πρώτα απ' όλα στη δική μας επιχείρηση ή όπου αλλού είμαστε υπεύθυνοι).

Μερικοί λόγοι για να θέλουμε κάτι τέτοιο:

(Κάποιοι από τους παρακάτω λόγους έχουν αναφερθεί και στο post του Νίκου Ρούσσου)

Από τη σκοπιά του πολίτη:

• Compliance / Ασφάλεια / Διαχείριση προσωπικών δεδομένων: Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει παρά ελάχιστος ή καθόλου έλεγχος ως προς το τι κάνουν οι δημόσιες υπηρεσίες με τα δεδομένα μας και αν και ποιος έχει πρόσβαση σε αυτά. Πόσα laptops έχουν π.χ., κρυπτογραφημένα filesystems? Ποιές υπηρεσίες δίνουν βάση στην ασφάλεια και ποιές είναι έτσι κι αλλιώς οι δυνατότητες με το τωρινό "status quo"? Η δυνατότητες του ΕΛ/ΛΑΚ ως προς την ασφάλεια είναι σαφώς μεγαλύτερες από του proprietary λογισμικού (υπό προϋποθέσεις) λόγω δυνατότητας review αλλά και πλήρους ελέγχου σε κάθε κομμάτι του συστήματος.

• Ανοιχτά πρότυπα και διαλειτουργικότητα: Αυτή τη στιγμή για πολλές μικρές και μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις και επαγγελματίες, ο μόνος λόγος χρήσης proprietary λογισμικού είναι λόγω της συναλλαγής με το δημόσιο (εφορία, ανακοινώσεις/προκυρήξεις, κλπ). Αυτό σημαίνει ότι το κόστος για την ελλάδα ως χώρα από τη χρήση proprietary λογισμικού (και των proprietary formats που προσφέρει) είναι πολλαπλάσιο από όσο πληρώνει το ίδιο το κράτος. Το κόστος αυτό μάλιστα είναι ζεστό συνάλλαγμα το οποίο προστίθεται στο έλλειμμα και σταδιακά στο δημόσιο χρέος.

• Διατήρηση / Βιωσιμότητα των δεδομένων: Δέκα χρόνια μετά, με τα τότε συστήματα hardware και software, πόσο δύσκολο θα είναι να διαβάσουμε ένα .doc αρχείο του word '97 που τώρα δεν το διαβάζει το Libre Office? Υπάρχει το σοβαρό πρόβλημα με το proprietary λογισμικό ότι μπορεί να "πεθάνει" (end of life) και να μην μπορείς πλέον να το αγοράσεις νόμιμα ώστε να διαβάσεις τα δεδομένα σου ακόμα και αν το υποστηρίζει το hardware που έχεις.

• Περισσότερη διαφάνεια και αξιοκρατία:  Με τον κόσμο να φωνάζει "κλέφτες! κλέφτες!" έξω από τη βουλή (και φαντάζομαι σύμφωνα έξω και από άλλες δημόσιες υπηρεσίες), η "ανάγκη για τη γυναίκα του Καίσαρα και να είναι αλλά και να φαίνεται τίμια" μεγαλώνει όλο και περισσότερο. Η σταδιακή απεξάρτηση από μεγάλες πολυεθνικές με νεφελώδες παρελθόν και μέλλον, σίγουρα βοηθά προς αυτή την κατεύθυνση στη συνείδηση του κόσμου.

• Νέες υπηρεσίες με μικρότερο κόστος ανάπτυξης: Ηλεκτρονική δημοκρατία, ηλεκτρονικές υπογραφές, φοροκάρτα, ηλεκτρονικές συναλλαγές με την εφορία, single-sign-on για όλες τις υπηρεσίες του δημόσιου τομέα, κλπ κλπ. Τα έξοδα γι αυτές μπορούμε να τα μοιραστούμε με πολλά άλλα κράτη αντί να τα πληρώνει το κάθε κράτος ξεχωριστά.

• Μείωση καταχρηστικών εξόδων: Π.χ., όταν αγοράζουμε ξανά και ξανά το ίδιο λογισμικό χωρίς ουσιαστική ανάγκη ή πρόσθετη αξία, ουσιαστικά μόνο και μόνο επειδή ο πάροχος αποφάσισε ότι θέλει περισσότερα χρήματα.

Ως προς τις δημόσιες υπηρεσίες:

• Καλιέργεια κλίματος παραγωγικότητας και δημιουργικότητας. Όπως λέει και ο λαός μας "πενία τέχνας κατεργάζεται". Όταν πεις σε κάποιον ότι "δεν υπάρχουν λεφτά για έτοιμες λύσεις αλλά μπορείς να συνεργαστείς με όποιον θέλεις για να φτιάξετε μαζί κάτι που θα κάνει τη δικιά σας ζωή καλύτερη" έχεις μια αφετηρία προόδου. Ο απλός περιορισμός των δαπανών χωρίς τη δυνατότητα συνεργασίας/διασποράς βέλτιστων λύσεων αντίθετα, μόνο χειρότερες υπηρεσίες προς τον πολίτη μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα.

• Πρόσβαση σε καλύτερου επιπέδου τεχνική υποστήριξη: Η πραγματικότητα είναι ότι οι μεγάλες πολυεθνικές ελάχιστα θα νοιαστούν να υποστηρίξουν και να παραμετροποιήσουν τις εφαρμογές τους για τις ελληνικές ιδιομορφίες / ανάγκες. Μέσω της στροφής στο ελεύθερο λογισμικό και της ευρύτερης διασποράς των απαιτήσεων, μπορούμε να έχουμε καλύτερα πληροφοριακά συστήματα από αυτά που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή στο εμπόριο, καθώς και καλύτερη υποστήριξη. 

• Δυνατότητα ελεύθερου διαμοιρασμού/διάδοσης βέλτιστων πρακτικών μεταξύ υπηρεσιών: Αν ένας δήμος ή ένα σχολείο αναπτύξει για τις ανάγκες του ένα πολύ καλό πληροφοριακό σύστημα, μπορεί απλά να το αντιγράψει νόμιμα και να το μοιραστεί και με άλλους δήμους/σχολεία με τις ίδιες ανάγκες, χωρίς κάποιον να μπαίνει στη μέση και να απαιτεί διόδια δημιουργικότητας (μέσω αδειών χρήσης). Αυτό μπορεί να διευκολυνθεί ακόμα περισσότερο με την υποστήριξη εθνικών αποθετηρίων λογισμικού ή / και τη συνεισφορά στα αντίστοιχα ευρωπαϊκά. Αυτό σημαίνει καλύτερες υπηρεσίες στους πολίτες/μαθητές που αντιγράφουν μία βέλτιστη πρακτική χωρίς κανένα επιπλέον κόστος.

• Ευκολότερη ανακατανομή του υπάρχοντος υλικού πληροφορικής μεταξύ υπηρεσιών. Π.χ., αν μία δημόσια υπηρεσία θέλει να δωρίσει τους παλιούς της υπολογιστές σε ένα τοπικό σχολείο γιατί να πρέπει να πληρώσει άδειες χρήσης λογισμικού?

Ως προς τις εταιρείες πληροφορικής:

• Αλλαγή του επιπέδου ανταγωνισμού: αυτή τη στιγμή οι μεγαλύτερες εταιρείες πληροφορικής στην ελλάδα, έχουν περισσότερα στελέχη πωλητές / συμβούλους παρά δημιουργούς λογισμικού. Ο ανταγωνισμός κυμαίνεται στον τομέα της "τιμής πώλησης", της διαφθοράς και των "γνωριμιών" σε μεγάλο βαθμό. Αντίθετα, με το ΕΛ/ΛΑΚ ο ανταγωνισμός μπορεί να διεξάγεται πλέον σε τεχνικό επίπεδο, δηλαδή ποια εταιρεία παράγει τα καλύτερα προϊόντα και ποια έχει τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην κοινότητα. Επίσης, ο τομέας της μεταπώλησης ξενόφερτου proprietary λογισμικού δεν μπορεί να οδηγήσει στην οποιαδήποτε εξωστρέφεια. Η απλή πώληση / υποστήριξη proprietary λογισμικού ως κύρια δραστηριότητα, οδηγεί τις εταιρείες πληροφορικής να είναι μη ανταγωνιστικές διεθνώς, εσωστρεφείς και κρατικοδίαιτες. Αντίθετα η ανάπτυξη προϊόντων, οδηγεί και στην εξωστρέφεια και άρα στη σταθερότητα.

• Μεγαλύτερες δυνατότητες στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις πληροφορικής με ισχυρό τεχνολογικό προσανατολισμό να ανταγωνιστούν τις μεγαλύτερες, π.χ., μέσω συνεργασιών. Όταν η πληροφορική στη χώρα μας είναι κυρίως εμπόριο (λόγω σε μεγάλο βαθμό του "τεχνητού μονοπωλίου" που επιβάλλεται από το κράτος στους πολίτες μέσω της μη υποστήριξης ανοιχτών προτύπων δεδομένων) είναι φυσικό ότι αυτός που κερδίζει είναι αυτός που έχει τα περισσότερα χρήματα (λόγω οικονομιών κλίμακος). Με τις υπάρχουσες συνθήκες έλλειψης ρευστότητας, αυτό ενθαρρύνει τη στρεβλή διαιώνιση του "κατεστημένου" στην αγορά, χωρίς δυνατότητες σοβαρού ανταγωνισμού ή προόδου. Η στροφή στο ΕΛΛΑΚ και κυρίως τα ανοιχτά πρότυπα αντιστρέφει αυτό το κλίμα και δημιουργεί ευκαιρίες για τις ΜΜΕ που θέλουν να παράγουν πραγματικά έργο. Αυτές οι ευκαιρίες είναι πολύ πιο σημαντικές για την ανάπτυξη και τη δημιουργία σταθερών θέσεων εργασίας από τις διάφορες "ενέσεις αδρεναλίνης" τύπου επιδοτήσεων.

Αν έχετε τους δικούς σας λόγους γιατί θα πρέπει ή όχι να ενθαρρύνουμε μεγαλύτερη χρήση ΕΛΛΑΚ θα χαρώ να δω τα σχόλιά σας :)

Παντελής